Drukuj

Suwerenność Żywnościowa (Food Sovereignty)

Suwerenność żywnościowa to prawo ludzi do decydowania o ich własnej żywności, rolnictwie, hodowli zwierząt, rybołówstwie i systemach zarządzania nimi. To prawo narodów i krajów, wspólnot i społeczności lokalnych do określania własnej polityki rolnej i żywnościowej. Jest to prawo do samostanowienia, samodzielnego wyboru sposobów produkowania i konsumowania żywności, bez oddawania decyzji mechanizmom wolnego rynku oraz międzynarodowym korporacjom operującym na rynku rolnym i żywnościowym. Suwerenność żywnościowa mówi o zapewnieniu bezpieczeństwa żywnościowego w oparciu o lokalne systemy produkcji i dystrybucji, w których żywność postrzega się przede wszystkim jako źródło wyżywienia ludzi, a dopiero potem jako przedmiot wymiany.

Suwerenność żywnościowa zapewnia producentom żywności/rolnikom prawo do godnego życia, wynagrodzenia oraz godziwych warunków pracy. Z poszanowaniem podchodzi do wiedzy i umiejętności rolników, promuje prowadzenie takiej produkcji i dystrybucji żywności, która w najwyższym stopniu współdziała z przyrodą, chroni zasoby naturalne oraz zmniejsza emisję gazów cieplarnianych.

Koncepcja suwerenności żywnościowej – jako alternatywa dla neoliberalnej polityki faworyzującej uprzemysłowienie rolnictwa i globalny wolny rynek – została opracowana podczas Szczytu Żywności w 1996 roku przez międzynarodowy ruch chłopski La Via Campesina, łączący 200 milionów rolników ze wszystkich kontynentów. Dziś suwerenność żywnościowa zyskała status koncepcji, którą oficjalnie posługuje się Światowa Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), i która trwale funkcjonuje w międzynarodowej debacie publicznej.

6 zasad Suwerenności Żywnościowej zawartych w deklaracji przyjętej podczas Światowego Forum Suwerenności Żywnościowej (27 lutego 2007 roku w Nyeleni w Salingue, Mali).

  1. Centralna kwestia – żywność dla ludzi
  2. Docenienie wytwórców żywności
  3. Lokalne systemy zapewniania żywności
  4. Lokalna kontrola zasobów
  5. Gromadzenie wiedzy i umiejętności
  6. Współpraca z naturą

Ruch Suwerenności Żywnościowej

W Polsce jest kilka organizacji i środowisk działających w obszarze suwerenności żywnościowej. Nyeleni Polska zajmuje się budowaniem ruchu społecznego i konsolidowaniem środowiska wokół tematów związanych z rolnictwem i żywnością, a także edukacją i organizacją Ogólnopolskiego Forum Suwerenności Żywnościowej. Koalicja Żywa Ziemia działa w obszarze rzecznictwa: stara się wpływać na kształt polityk dotyczących rolnictwa i żywności (w tym WPR). W praktyce ideę suwerenności żywnościowej realizują m.in. alternatywne sieci dystrybucji żywności (kooperatywy spożywcze, RWS czyli rolnictwo wspierane przez społeczność, ogrody społecznościowe, itp.).


Koalicją Żywa Ziemia wraz z Nyeleni Polska przygotowała w tym roku publikację „Polityka na talerzu, przewodnik po agroekologii i suwerenności żywnościowej”. Główne przesłanie publikacji „Jedzenie to akt polityczny”, nawiązuje do potrzeby zmiany narracji i zmiany praktyk. Nie tylko praktyk rolniczych – odchodzenia od wielkoobszarowych monokultur, przemysłowego chowu zwierząt, pestycydów i nawozów sztucznych, ale także o praktykach społecznych i politycznych.

Ostatnie działania na rzecz suwerenności żywnościowej w Newsletter Nyeleni Polska

 

Agroekologia

„Agroekologia to sposób życia. To widzenie w ziemi jej społecznej, a nie tylko produkcyjnej funkcji. To więcej niż rolnictwo małej skali – to postrzeganie natury jako żywej istoty, nie jako towaru.”[1]


Suwerennością żywnościową w działaniu jest Agroekologia. Jest to system obejmujący cały łańcuch produkcji żywności od gleby po organizację społeczeństw w oparciu o zrównoważone wykorzystanie lokalnych zasobów naturalnych, wiedzę i priorytety lokalnych rolników, mądre wykorzystanie różnorodności biologicznej w celu wspierania odporności ekosystemów i zapewnienia stałej możliwości dostarczania przez te ekosystemy korzyści i usług. Agroekologia chłopska odrzuca stosowanie chemikaliów rolniczych, sztucznych hormonów, GMO, biologii syntetycznej i innych korporacyjnych technologii, które osłabiają dobrostan ludzi i suwerenność żywnościową. Jako ruch społeczny Agroekologia broni małych gospodarstw i rodzinnego rolnictwa, społeczności wiejskich, suwerenności żywnościowej lokalnej produkcji i krótkich łańcuchów dostaw żywności, zachowania różnorodności rodzimych nasion i ras, oraz zapewnienia konsumentom dostęp do żywności wysokiej jakości.

Suwerenność żywnościowa to działalność na rzecz sprawiedliwości klimatycznej. Rolnictwo chłopskie oparte na zasadach agroekologii praktykowane przez drobnych producentów żywności w zgodzie z naturą to szansa na ograniczenie kryzysu klimatycznego, ponieważ ma ogromny potencjał redukcji emisji – w tym poprzez zmniejszenie zużycia paliw kopalnych – adaptacji do zmian klimatu i realizacji zasad sprawiedliwości społecznej.

Jednym z głównych postulatów ruchu suwerenności żywnościowej jest konieczności zmiany unijnej polityki rolnej wraz z przyjęciem nowej Wspólnej Polityki Rolnej po 2020 roku.

_________________________________________________________________________________

Europejski Zielony Ład

Europa pierwszym neutralnym dla klimatu kontynentem – to cel Europejskiego Zielonego Ładu, przyjętego przez Komisją Europejską planu zbudowania zrównoważonej gospodarki UE poprzez dostrzeżenie w wyzwaniach związanych z klimatem i środowiskiem naturalnym możliwości we wszystkich obszarach polityki oraz przeprowadzenie transformacji, która będzie sprawiedliwa i sprzyjająca włączeniu społecznemu. Środki, którym towarzyszy wstępny plan najważniejszych działań, obejmują m.in. ambitne ograniczenie emisji, inwestowanie w nowatorskie badania i innowacje oraz ochronę środowiska naturalnego w Europie. W aspekcie bezpieczniej żywności wysokiej jakości w budżecie UE na lata 2021 – 2027:

- 40 % budżetu wspólnej polityki rolnej powinno się przyczyniać do walki ze zmianą klimatu

- 30 % środków funduszu morskiego i rybackiego powinno się przyczyniać do osiągania celów klimatycznych

Wiosną 2020 r. Komisja Europejska przedstawi strategie „od pola do stołu” mająca na celu:


[1] Schola Campesina 2017

 

Artykuł zawiera treści umieszczone:

na stronie internetowej:

w publikacji:

w artykule:

na stronie internetowej: