Cele dotyczące innowacji zostały jasno określone w strategicznych wytycznych Wspólnoty dla rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013 i zostały wzmocnione w 2010 r. we Wspólnej Polityce Rolnej (WPR). Tendencja do zwiększenia wsparcia dla innowacji nadal ma istotne miejsce w ramach WPR na lata 2014-2020. Nowa regulacja rozwoju obszarów wiejskich przez EFRROW (nr 1305/2013) głęboko osadza innowację po 2013 roku.

Polityka rozwoju obszarów wiejskich będzie realizowana poprzez:

1. Wprowadzanie innowacji w celu przekrojowym, które musi być włączone do wszystkich priorytetów przyjętych przez Państwa członkowskie w PROW;
2. Zapisanie innowacji w "poziomie" poprzez Priorytet 1: Wspieranie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich; w tym polityki rozwoju obszarów wiejskich, jako kluczowe narzędzie wspierania europejskiego partnerstwa innowacyjnego dla wydajnego i zrównoważonego rolnictwa (EIP - AGRI);
3. Wprowadzenie nowego celu dla sieci krajowych sieci obszarów wiejskich (KSOW), a mianowicie wspieranie innowacji w rolnictwie, produkcji żywności na obszarach wiejskich i leśnych, w tym ze szczególnym obowiązkiem wdrożenia działania" w zakresie dostarczania sieci dla doradców i usługi wspierających innowacje.

Innowacja... słowo, które samo w sobie może zawierać wiele, zwłaszcza jeśli wiadomo, że ”tempo innowacji" to nowe zadanie dla sieci obszarów wiejskich w PROW III. Aby dowiedzieć się, co kryje się za tym słowem oraz w celu lepszej pracy z kolegami z branży, Flamandzka Sieć Obszarów Wiejskich zaprosiła w marcu tego roku wszystkich zainteresowanych z europejskich sieci wiejskich, usług zarządzania, organizacji pozarządowych, organizacji branżowych, grup doradczych i Komisji Europejskiej do Ghent (Belgia). Na dwa dni debat i sieciowania wokół innowacji przybyło 76 osób m.in. z Komisji Europejskiej, Europejskiego Punktu Kontaktowego ds. Rozwoju Obszarów Wiejskich (ENRD CP) i Europejskiego partnerstwa na rzecz innowacji (EPI).

Cele i zadania warsztatowe
Gospodarzem warsztatów była Flamandzka Sieć Obszarów Wiejskich. Warsztaty mały na celu zgromadzenie przedstawicieli KSOW, DG AGRI, Punktu Kontaktowego ENRD, EIP – AGRI, punkty serwisowe i innych zainteresowanych organizacji w celu:

1. zbudowania wspólnego zrozumienia, w jaki sposób KSOW może promować i wspierać kulturę innowacji wśród zainteresowanych stron zgodnie z art. 54 z EFRROW rozporządzenia nr 1305/2013;
2. zbadania i wyjaśnienia, w jaki sposób sieć EIP - AGRI i KSOW mogą najefektywniej współpracować w 2014-2020 w celu promowania i wspierania innowacji;
3. prezentacji niektórych istniejących odpowiednich przykładów "sieci innowacji";
4. ustalenia i omówienia konkretnych działań, które mogą być uwzględnione w przyszłych rocznych planach pracy (w ramach RPP) o KSOW w celu promowania  wspierania innowacji.

Warsztaty obejmowały zróżnicowane prezentacje i interaktywne dyskusje, które łączą ze sobą wskazówki dotyczące kluczowego zagadnienia w twórczej i produktywnej interakcji między uczestnikami. Kluczowym elementem tego procesu było ułatwienie aktywnego i praktycznego uczenia się peer-to –peer (sieć równorzędna).
 
Zamiarem organizatorów było, aby uczestnicy opuszczając warsztaty mieli wiedzę niezbędną do lepszego zrozumienia następujących zagadnień:

1. podejmowania odpowiednich decyzji, na poziomie krajowym w zakresie programowania i planowania związanego z ”siecią innowacji”,
   oraz
2. konieczności włączenia praktycznych działań do rocznych programów prac w poszczególnych KSOW-ach.

Nakreślając ramy spotkania, przedstawiciel Komisji Europejskiej z DG AGRI, jako ustawodawca i reprezentant dwóch europejskich ośrodków wsparcia związanych z realizacją polityki rozwoju obszarów wiejskich i EPI (Europejskie Partnerstwa Innowacji), przytoczył swoją wizję innowacji, znaczenia polityki rozwoju obszarów wiejskich i udziału sieci obszarów wiejskich w sprostaniu stawianym wymaganiom. Następnie przedstawiciel Flandrii zaprezentował własną wizję rozwoju obszarów związanych z rolnictwem. Po wystąpieniach miała miejsce dyskusja. Oto kilka uwag:

• EPI zostało powołane, aby stworzyć pomost, między praktyką rolniczą i badaniami. Sieć Europejska ma na celu wspieranie tego programu. To ponadto kontynuacja europejskiej organizacji zrzeszającej 28 sieci obszarów wiejskich w ENRD. Wybór jednej wspólnej struktury dla obu sieci i innowacji, z drugiej strony, na poziomie europejskim - rozłożenie na części na poziomie krajowym / regionalnym Wspólnota Europejska oczekuje sieci obszarów wiejskich, które organizują działania, przyczyniające się do lepszego sieciowania konsultantów, zwolenników innowacji, grup LEADER i wiele innych. W jaki sposób? Poprzez zbieranie i przekazywanie informacji, szkolenia, tworzenie sieci współpracy, ewentualnie wsparcie międzynarodowej.

• EIP   oczekuje od sieci obszarów wiejskich, które biorą udział w grupach fokusowych, ekspertów, udzielania informacji, zaangażowania społeczeństwa, publikowania wyników. ENRD (Europejska Sieć Obszarów Wiejskich) oczekuje sieci krajowych, które otwierają się na innowacje poza EPI, np. poprzez działania LEADER.

Kolejnym punktem programu, była rzeczowa dyskusja przeprowadzona metodą World Cafe – związana z trzema zagadnieniami:
• Czym jest innowacja w ramach nowej polityki rozwoju obszarów wiejskich 2014 - 2020?

• W każdej sieci powinno się dążyć do własnej definicji i wizji formatowania innowacji, bez zbytniego zawężenia się do jednej definicji,
• grupy operacyjne zapewniają podział ryzyka.

• Jakie narzędzia wspierają innowacje w sieci?

• grupy robocze, warsztaty, grupowanie tematyczne, grupy mieszane, seminaria, działania ułatwiające - jeden na jednego, dema projektów,
• wykorzystać istniejące narzędzia, takie jak LEADER, z wykorzystaniem istniejących sieci,
• powinno się używać języka rolników,
• uwagi i budżet powinien być tłumaczony.

• Co jest potrzebne do zapewnienia skutecznego i efektywnego sieciowania obszarów wiejskich?

• wsparcie usług zarządzania: zasobami, podejściem personelu, uproszczeniem procedur,
• Wsparcie lokalnych grup działania,
• budżet na tłumaczenia,
• czas i budżet do potrzebny na wizyty studyjne  i analiza potrzeb interesariuszy,
• należy stworzyć plan działania, w celu utworzenia baz danych i inwentaryzacji na terenie.

W drugim dniu spotkania miały miejsce 3 równolegle odbywające się warsztaty na temat Sieci Innowacji.

Warsztat 1: Sieci innowacji jako nadrzędny motyw

• proces: należy skupić się na prostych pojęciach, uwzględnić wszystkich graczy (zwłaszcza w zakresie identyfikacji potrzeb nie tylko naukowych pytań), dać ludziom czas, aby mogli zrozumieć kontekst zapewniający wsparcie i działania następcze,
• działania dla sieci obszarów wiejskich: analiza kontekstu (SWOT, potrzeby, cele), identyfikacja problemu (kontakt pomiędzy istniejącymi sieciami), metoda rozwoju zbliżenia do innowacji, rozwoju bazy danych ekspertów i usług.

Warsztat 2: Lider i innowacje

• proces: poświęcić trochę czasu, aby pomyśleć, w sposób właściwy  poziomu lokalnego, gdy jest na to właściwy moment, włącz ludzi, którzy znają i rozumieją lokalne warunki,
• działania dla sieci obszarów wiejskich: wiedza poprzez wizyty studyjne, organizacja laboratoriów dla wymiany pomysłów przed złożeniem wniosku,  tworzenie powiązania z innowacjami wdrażanymi w miastach, budowanie platform i baz danych, sporządzanie analiz.

 
Warsztat 3: Rola sieci wiejskich w porównaniu z europejskim partnerstwem innowacyjnym na rzecz zrównoważonego rolnictwa?

• działania dla sieci obszarów wiejskich: pilnować budżetu, pomoc w znalezieniu partnerów, organizowanie spotkań, poszukiwania odpowiednich interesariuszy.

 
Na zakończenie wspólnych obrad zastosowano metodę Open space gdzie poruszono 9 wątków, które zostały pogłębiane przez uczestników.

1. Jaka jest rola makroregionów i współpraca między państwami członkowskimi?
2. Jak wytłumaczyć innowację bez użycia tego słowa?
3. Jak praktycznie zastosować innowację?
4. Jak odpowiadać na warsztatach organizowanych przez EPI w regionalnych sieciach?
5. Jak wnieść wsparcie innowacyjności do karty usług?
6. Jak rozpowszechnić innowację wśród rolników?
7. Jak szerzyć wiedzę, szanując własność intelektualną?
8. Jak utrzymać sieć przy życiu?
9. Jak pracować z ograniczonym budżetem?

Badania, transfer wiedzy i innowacji są zatem ważnymi czynnikami rozwoju obszarów wiejskich, a ich znaczenie będzie rosło, ponieważ są one w samym sercu strategii Europa 2020, która celuje do inteligentnego i zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu. Horyzont 2020 będzie kluczowym narzędziem w realizacji inicjatywy przewodniej Unia innowacji.

W okresie programowania 2014-2020, innowacja stanie się przekrojowym priorytetem dla polityki rozwoju obszarów wiejskich. Ważnym instrumentem polityki w celu wsparcia tego priorytetu jest wobec tego Europejskie Partnerstwo Innowacji dla wydajnego i zrównoważonego rolnictwa (EIP-AGRI).

Prezentacje z warsztatów znajdują się na TUTAJ


Karolina Boba, Małgorzata Pucek
Dział Rozwoju Obszarów Wiejskich CDR