LEADERATORIUM

Na przełomie lutego i marca 2014 zainteresowani rozwojem obszarów wiejskich mieli możliwość uczestnictwa w III publicznych konsultacjach II projektu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (PROW 2014-2020). Ważną częścią konsultacji były spotkania w regionach podczas których przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi  prezentowali II projekt PROW 2014 – 2020.

Należy odnotować, że przedstawiany dokument znacznie różni się od  I projektu PROW 2014-2020. Przede wszystkim zawiera alokację środków na priorytety i działania, uzupełniono część diagnostyczno-strategiczną. Zmodyfikowano i doprecyzowano opisy poszczególnych działań. Dodano także rozdziały dotyczące monitorowania i oceny.

Podczas spotkania konsultacyjnego w Krakowie mówiono o nowych elementach perspektywy finansowej 2014 – 2020 w tym o umowie partnerstwa, która ma zapewnić, lepszą koordynację, pełniejszą harmonizację wykorzystania funduszy strukturalnych i inwestycyjnych UE w tym ERROW (Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich). Nowy PROW tak jak pozostałe programy operacyjne będzie częścią (załącznikiem) Umowy Partnerstwa. Umowa Partnerstwa została przyjęta w styczniu 2014 r. przez Radę Ministrów i skierowana do Komisji Europejskiej, gdzie będzie negocjowana. W ciągu 3-miesięcy, do Umowy Partnerstwa muszą być dołączone programy operacyjne w tym PROW 2014 – 2020. Na spotkaniu konsultacyjnym w Krakowie poinformowano, że termin przedłożenia PROW 2014 – 2020 w KE upływa z dniem 10 kwietnia. Wcześniej program zostanie przedłożony Radzie Ministrów. Możemy więc wszyscy oczekiwać, że w niedługim czasie ukaże się zbliżona do ostatecznej wersja programu.

Jest to ważne dla wielu podmiotów w tym szczególnie dla Lokalnych Grup Działania, które powinny rozpocząć pracę nad nowymi lokalnymi strategiami rozwoju.

W nowym PROW nie będzie linii demarkacyjnych. Zamiast nich ma być współpraca (nowe podejście). Dużą część środków przeznacza się na rolnictwo, mniej na rozwój wsi. Argumentowane jest to tym, że rolnictwo nie może być wspierane przez żaden inny fundusz, tylko ERROW. Celem jest tu stworzenie jak największej liczby gospodarstw żywotnych ekonomicznie. „Gospodarstwa średnie trzeba przesunąć do większych”. Wspierana będzie produkcja trzody chlewnej, szczególnie hodowla prosiąt, rynek mleka oraz produkcja mięsa wołowego.

30% środków ma być wykorzystane na ochronę środowiska naturalnego, 5 % na LEADER. Podczas spotkania konsultacyjnego poinformowano, że w nowej wersji PROW 2014 – 2020 wyodrębnione zostaną środki na budowę dróg lokalnych, ponieważ takiego zadania nie będzie można realizować w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych. Część zadań, które w mijającym okresie programowania była wspierana ze środków ERROW, w nowej perspektywie ma być wspierana z PS. Dotyczy to: szerokopasmowego internetu, całości zadań z zakresu gospodarki wodnej (poza inwestycjami realizowanymi na poziomie pojedynczych gospodarstw rolnych) inwestycji z zakresu gospodarki odpadami,

inwestycji związanych z gospodarką wodno-ściekową, wsparcia rozwoju odnawialnych źródeł energii (poza inwestycjami w tym zakresie realizowanych przez gospodarstwa rolne), budowy i modernizacji targowisk. Jest zapis w umowie partnerstwa, że na te zakresy działań przeznaczy się 5,2 mld euro z PS.

Dla LGD najważniejsze są informacje dotyczące Leadera. Oto kilka z nich:

W nowej perspektywie w Leaderze obowiązywać będzie jedna forma prawna - stowarzyszenie mające osobowość prawną i działające w oparciu o przepisy ustawy o realizacji PROW oraz o RLKS, wybór dokonywany będzie przez SW - komitet wybierający na poziomie regionalnym. Obowiązywać będą jednolite kryteria dostępu i wyboru w całym kraju, ten sam termin ogłoszenia konkursu w całym kraju. Będzie istniała możliwość poprawy LSR zgodnie ze wskazaniami ekspertów ją oceniających, wybór nie później niż 2 lata po zatwierdzeniu przez KE Umowy Partnerstwa. Podczas wyboru LGD do realizacji LSR  oceniany będzie potencjał i doświadczenie LGD oraz jakości strategii (wynika z wytycznych KE do RLKS). Premiowane będą LSR zawierające opis projektów współpracy. Planuje się dodatkowe punkty dla obszarów o niekorzystnej sytuacji społeczno-gospodarczej. Premiowane będą kryteria oceny operacji opracowane przez LGD, powiązane z celem szczegółowym 6B „wspieranie lokalnego rozwoju na obszarach wiejskich”, a także te które zapewnią wybór takich operacji, które w sposób komplementarny i zintegrowany odpowiadają na zidentyfikowany w LSR problem. Ważną kwestią dla LGD są zaliczki. Zgodnie z przekazanymi informacjami LGD będą mogły ubiegać się o otrzymanie zaliczki nie przekraczającej 50% wsparcia publicznego związanego z kosztami bieżącymi i kosztami aktywizacji. Zaliczki przewiduje się także dla  beneficjentów realizujących operacje inwestycyjne. Trwają prace nad dodatkowym systemem zaliczkowania na zasadach przewidzianych w przepisach krajowych.

Kilka zdań o rodzajach projektów realizowanych w ramach LSR

LSR mogą być realizowane poprzez jednofunduszowe projekty na trzy sposoby:

1. projekty realizowane indywidualnie w ramach wniosków składanych przez beneficjentów innych niż LGD i wybieranych przez organ decyzyjny LGD, a następnie przedkładanych do weryfikacji do urzędu marszałkowskiego,
2. projekty parasolowe, w ramach, których LGD jako beneficjent organizuje konkursy na realizację mikroprojektów zapewniając ich rozliczanie, monitoring i odpowiadając przed zarządem województwa za prawidłowość wydatków i realizację wskaźników wynikających z umowy o dofinansowanie projektu parasolowego. Projekt parasolowy (o max. wartości 400 000 PLN) składa się z szeregu  komplementarnych „mikro-projektów” (o całkowitej wartości nieprzekraczającej 50 000 PLN, tu planowana jest zmiana do 100 tys. zł) realizowanych przez podmioty działające na obszarze objętym LSR. Mikro-projekty będą mogły być realizowane przez grupy nieformalne (np. KGW)  na zasadzie użyczania osobowości prawnej.
3. projekty „własne” LGD wynikające z LSR, w których beneficjentem jest LGD.

Pomimo możliwej wielofunduszowości strategii projekty realizowane w ramach LSR muszą mieć zawsze charakter jednofunduszowy.

LGD jako beneficjent projektu parasolowego, projektów własnych (realizowane samodzielnie przez LGD), projektów współpracy, animacji, kosztów bieżących będzie mogła wykorzystać max 50% budżetu LSR.

Z uwagi na znaczne pokrycie obszaru kwalifikującego się do objęcia podejściem Leader przez LGD wybrane do realizacji LSR w ramach PROW 2007-2013, nie przewiduje się wsparcia w ramach „pakietu startowego LEADER”. Wprowadza się natomiast wsparcie przygotowawcze, które może  dotyczyć zarówno istniejących jak i nowopowstałych LGD. Jakie koszty mogą być pokrywane w ramach wsparcia przygotowawczego?

Koszty administracyjne, w tym osobowe, koszty działań szkoleniowych przygotowujących lokalnych partnerów do opracowania i wdrażania LSR, koszty związane z opracowaniem LSR, w tym koszty badań, analiz, opracowań i prowadzenia konsultacji ze społecznościami lokalnymi wspierających przygotowanie LSR oraz koszty doradztwa, koszty nawiązywania i pogłębiania współpracy z innymi obszarami wiejskimi, w tym czynności przygotowawcze w stosunku do projektów współpracy. W przypadku wsparcia przygotowawczego beneficjentami mogą być stowarzyszenia, fundacja lub związki stowarzyszeń,

z wyłączeniem stowarzyszeń jst.

Aby otrzymać wsparcie w ramach wsparcia przygotowawczego obszar objęty działalnością beneficjenta musi być obszarem wiejskim lub zawierać obszar wiejski (2 gminy, 30-150 tys. mieszkańców). Członkowie - po jednym przedstawicielu z każdego sektora z każdej gminy.  Kryteria wyboru dotyczyć będą m.in. doświadczenia wnioskodawcy w zakresie realizacji projektów z wykorzystaniem funduszy unijnych, pracy ze społecznościami lokalnymi. Ponadto ocenie podlegać będzie koncepcja rozwoju lokalnego obszaru objętego swoją działalnością. Dotacja w formie zryczałtowanej płatności Warunkiem wypłaty pomocy w ramach wsparcia przygotowawczego będzie złożenie projektu LSR.

WSPARCIE NIE MOŻE BYĆ ŁĄCZONE ZE WSPARCIEM PRZYGOTOWAWCZYM W RAMACH INNYCH PROGRAMÓW WSPÓŁFINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW FUNDUSZY EFSI.

Jadwiga Nowakowska

CDR O/Kraków