LEADERATORIUM

Cele dotyczące innowacji zostały jasno określone w strategicznych wytycznych Wspólnoty dla rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013 i zostały wzmocnione w 2010 r. we Wspólnej Polityce Rolnej (WPR). Tendencja do zwiększenia wsparcia dla innowacji nadal ma istotne miejsce w ramach WPR na lata 2014-2020. Nowa regulacja rozwoju obszarów wiejskich przez EFRROW (nr 1305/2013) głęboko osadza innowację po 2013 roku.

Polityka rozwoju obszarów wiejskich będzie realizowana poprzez:

1. Wprowadzanie innowacji w celu przekrojowym, które musi być włączone do wszystkich priorytetów przyjętych przez Państwa członkowskie w PROW;
2. Zapisanie innowacji w "poziomie" poprzez Priorytet 1: Wspieranie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich; w tym polityki rozwoju obszarów wiejskich, jako kluczowe narzędzie wspierania europejskiego partnerstwa innowacyjnego dla wydajnego i zrównoważonego rolnictwa (EIP - AGRI);
3. Wprowadzenie nowego celu dla sieci krajowych sieci obszarów wiejskich (KSOW), a mianowicie wspieranie innowacji w rolnictwie, produkcji żywności na obszarach wiejskich i leśnych, w tym ze szczególnym obowiązkiem wdrożenia działania w zakresie dostarczania sieci dla doradców i usług wspierających innowacje.

Innowacja - słowo, które samo w sobie może zawierać wiele, zwłaszcza jeśli wiadomo, że ”tempo innowacji" to nowe zadanie dla sieci obszarów wiejskich w PROW III. Aby dowiedzieć się, co kryje się za tym słowem oraz w celu lepszej pracy z kolegami z branży, Flamandzka Sieć Obszarów Wiejskich zaprosiła w marcu tego roku wszystkich zainteresowanych z europejskich sieci wiejskich, usług zarządzania, organizacji pozarządowych, organizacji branżowych, grup doradczych i Komisji Europejskiej do Ghent (Belgia). Na dwa dni debat i sieciowania wokół innowacji przybyło 76 osób m.in. z Komisji Europejskiej, Europejskiego Punktu Kontaktowego ds. Rozwoju Obszarów Wiejskich (ENRD CP) i Europejskiego Partnerstwa na rzecz Innowacji (EPI). Czytaj relację.

Europejskie partnerstwo na rzecz innowacji dla wydajnego i zrównoważonego rolnictwa (EIP - AGRI) działa w celu wspierania konkurencyjności i zrównoważonego rolnictwa i leśnictwa. To przyczynia się do zapewnienia stałej podaży żywności, paszy i biomateriałów; rozwija swoją działalność w zgodzie z podstawowymi zasobami naturalnymi, od których rolnictwo zależy. Inne kwestie innowacji (takie jak innowacje społeczne w społecznościach wiejskich ) nie wchodzi w zakres EIP - AGRI. Filar 1 jest poza zakresem EIP. Jednak ważne jest, aby było jasne, że rola KSOW "sprzyjając innowacji" nie ogranicza się do rolnictwa i wspierania EIP - AGRI. Rola KSOW jest znacznie szersza - np. wsparcie dla działań innowacyjnych w ramach programu LEADER.

LEADER to niepisany inkubator innowacji na obszarach wiejskich. EIP - AGRI Grupy Operacyjne (GO) są podobne do LGD, w których połączono pomysły z zainteresowanymi podmiotami, a także wspiera się tworzone projekty. Jednak LGD działa na podstawie kompleksowej strategii rozwoju lokalnego związanego z terytorium, a OG buduje się wokół konkretnego projektu innowacji ukierunkowanej ku znalezieniu rozwiązania dla konkretnego problemu w określonym terminie (jeden problem, jedno rozwiązanie, jedna grupa).

Teoretycznie LGD mogłaby zainicjować lub pomóc w animowaniu OG jeśli członkowie LGD mają wspólny interes w realizacji konkretnego problemu i jeżeli cele projektu są zgodne z celami EIP . Poszczególni członkowie LGD/aktorzy mogą być także częścią OG i dzielić się swoją wiedzą. LGD może również wspierać świadczenie usług wspierających innowacje i przyczynić się do różnych podmiotów wspólnie w interaktywnym projekcie innowacyjnym.

EIP - AGRI SERVICE Punkt to opracowanie platformy internetowej, która będzie zawierać informacje o wynikach pracy, tak wielu OG, jak to możliwe. Jako baza wiedzy będzie z czasem rosnąć. Mimo, że projekty finansowane przez Horyzont 2020 nie są zobowiązane do zgłoszenia się do Punktu Serwisowego, Obsługa Punkt będzie zbierać wyniki projektów z Horyzont 2020, jeśli będzie to tylko możliwe.

Horyzont 2020 jest największym źródłem finansowania publicznego badań i innowacji ze strony Komisji Europejskiej i dysponuje budżetem w wysokości około 4 mld euro na wyzwania społecznego 2 w sprawie "bezpieczeństwa żywnościowego, zrównoważonego rolnictwa i leśnictwa, wody morskiej , badań morskich i śródlądowych oraz biogospodarki".

Kilka tematów w ramach tego wyzwania wymaga podejścia przez wiele podmiotów, które są kompatybilne z EIP - AGRI i działalności grup operacyjnych finansowanych w ramach polityki rozwoju obszarów wiejskich. Dalsze informacje na temat EIP - AGRI i Horyzont 2020 można znaleźć za pośrednictwem stron witryny EIP - AGRI .

Powodem powstania dwóch sieci na poziomie europejskim - ENRD i EIP - AGRI - jest to, że każda z nich odnosi się do bardzo różnych grup i interesów i interesariuszy. Koordynacja i gładka współpraca między dwoma sieciami zostaną osiągnięte za pomocą jednej, wspólnej struktury zarządzania. Jednak na poziomie krajowym należnej do Instytucji Zarządzających (MAS), trzeba zdecydować o tym, jakie powinna być struktura/zarządzania usługami sieci dla EIP - AGRI. Istnieje już kilka przykładów KSOW, które uzyskują wyraźne upoważnienie i władzę wspierania EIP – AGRI.

LEADER a innowacja w latach 2014-2020 – wskazówki dla LGD.

• KSOW ma do odegrania kluczową rolę w zakresie wspierania innowacyjności w obszarze LEADER,
• Należy zadbać o to, aby wspólne zadania dla KSOW i LGD ustalane były odpowiednio wcześnie w okresie programowania,
• Trzeba skupić się na powołaniu twórczych partnerstw lokalnych, które mają innowacyjne pomysły na rozwiązanie lokalnych potrzeb,
• Wskazane jest, aby dać pierwszeństwo innowacyjnym lokalnym projektom z lokalnych partnerstw między lokalnymi ludzi, którzy znają lokalne warunki,
• Regularne spotkania, w których mechanizmy i badania oraz porady naukowców były oferowane do LGD na tematy ich interesujące. Jest to kluczem do podniesienia świadomości, zainteresowania, zaangażowania i budowy zaufania do poszukiwania nowych rozwiązań istniejących problemów. Koncentrując się na jednym rodzaju, takie wyzwanie pozwala na wymianę pomysłów z różnych perspektyw i dzieje się w głębi analizy ewentualnych rozwiązań,
• Gdy pomysły i ewentualne zarysy projektów są rozwijane w ramach spotkań i seminariów, takich jak obozy innowacji, ważne jest, aby wspierać także ten proces na późniejszych etapach, a także wspierać proces tworzenia właściwie tylko tych pomysłów, które będą przeznaczone do realizacji,
• Innowacja nie była wcześniej priorytetem dla większości KSOW, także w podejściu LEADER nie było to pierwszoplanowe zadania. Ważne jest, aby podkreślić w planach działania KSOW, że promowanie innowacji poprzez LEADER będzie priorytetem dla KSOW w konkretnych zadaniach i działaniach szczegółowych. W ramach KSOW należy współpracować z przedstawicielami LGD, przez których proponowane będą konkretne tematy i staną się one celem ukierunkowanym do wsparcia,
• Należy połączyć naukowców i praktyków z przedstawicielami obszarów LGD w celu omówienia i opracowania rozwiązań wspólnych problemów,
• Praktyczne działania, które mogą obejmować KSOW w swoich rocznych planach pracy powinny być dedykowane wspieraniu innowacji,
• Trzeba przeprowadzić analizę tematyczną na poziomie strategii rozwoju lokalnego po zatwierdzeniu i znaleźć wspólne tematy, które ułatwią wymianę pomiędzy LGD o podobnych celach (np. w zakresie turystyki, lokalne jedzenie itp.). Zdefiniowane wspólne tematy powinny skupiać wokół siebie partnerów.
• Warto zorganizować " laboratoria innowacji" do generowania projektów. Inkubować nowe pomysły przed złożeniem wniosków projektowych,
• Należy myśleć poza horyzont, budować mosty między obszarami i funduszami – wymieniać informacje o akcjach i pomysłach z innymi KSOW,
• Powinno się promować lepszą interakcję pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi oraz zachęcić innowacyjne działania wiejsko- miejskie w celu budowania mechanizmów i wymiany, w celu umożliwienia przekazywania myśli pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi,
• CLLD jako podejście to podniesienie świadomości o innych źródłach finansowania działań innowacyjnych i ułatwiane dostępu do tych funduszy,
• Zaplanować należy odpowiednie wizyty studyjne, aby dzielić się wspólnymi doświadczeniami / wiedzą i wspierać współpracę od początku okresu programowania,
• Ważne jest rozwijanie platform (bazy danych , publikacje itp.), innowacyjnych działań wspieranych przez LEADER (rajowych i unijnych)
• Promować winno się połączenia/wymiany między LGD i EIP - AGRI Grup Operacyjnych (GO) - zachęcać LGD do wskazywania GO, jako potencjalnych nowych partnerów,
• Warto prowadzić szkolenia dla LGD na temat promowania i wspierania innowacji,
• Praca z LGD (np. Focus Group ) powinna być skierowana na rozwój/zastosowanie odpowiednich kryteriów wyboru dla innowacyjnych projektów/działań lokalnych,
• Trzeba także zapewnić w toku konsultacji informację zwrotną dla instytucji zarządzającej (IZ ) oraz agencji płatniczej,
• Zintegrowane podejście do tworzenia sieci innowacji – trzeba zastanowić się, jak najlepiej koordynować wspieranie innowacji poprzez LEADER z EIP – AGRI.

Czytaj cały raport [ENG]

Badania, transferu wiedzy i innowacji są zatem ważnymi czynnikami rozwoju obszarów wiejskich, a ich znaczenie będzie rosło, ponieważ są one w samym sercu strategii Europa 2020, która celuje do inteligentnego i zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu. Horyzont 2020 będzie kluczowym narzędziem w realizacji inicjatywy przewodniej Unia innowacji.

W okresie programowania 2014-2020, innowacja stanie się przekrojowym priorytetem dla polityki rozwoju obszarów wiejskich. Ważnym instrumentem polityki w celu wsparcia tego priorytetu jest wobec tego Europejskie Partnerstwo Innowacji dla wydajnego i zrównoważonego rolnictwa (EIP-AGRI) opartego w dużej mierze na ścisłej współpracy z LGD w nowym okresie programowania.

Karolina Boba

CDR O/Kraków