LEADERATORIUM

W dniu 29 maja Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zamieściło na swojej stronie internetowej komunikat informujący o zakończeniu uzgodnień Umowy Partnerstwa pomiędzy Polską a Komisją Europejską.

Przypomnijmy, że  Umowa Partnerstwa (UP) jest dokumentem określającym strategię interwencji funduszy europejskich w ramach trzech polityk unijnych: polityki spójności, wspólnej polityki rolnej (WPR) i wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb). Instrumentami realizacji UP są krajowe programy operacyjne (KPO) i regionalne programy operacyjne (RPO). Dokumenty te wraz z UP tworzą spójny system dokumentów strategicznych i programowych na nową perspektywę finansową. Zakończenie negocjacji UP to bardzo ważna informacja dla potencjalnych beneficjentów nowej perspektywy finansowej, która oznacza, że będą mogły rozpocząć się uzgodnienia w sprawie poszczególnych programów operacyjnych w tym Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014 – 2020. W przypadku PROW 2014 – 2020 zakończenie uzgodnień spodziewane jest w październiku 2014 roku. Następnie czekać nas będą prace legislacyjne w Polskim Parlamencie oraz wydanie rozporządzeń przez właściwych ministrów. Te kilka miesięcy, które nas dzieli od pełnego uruchomienia środków w ramach PROW 2014 - 2020 będzie można wykorzystać na tworzenie fiszek projektowych, a w przypadku projektów inwestycyjnych zbieranie różnego rodzaju pozwoleń. To na pewno zaoszczędzi stresów związanych z różnymi terminami i pozwoli lepiej przygotować projekt.

O PROW 2014 – 2020 pisałam kilka razy, na ogół po kolejnych konsultacjach, kiedy to pojawiała się nowa wersja programu[1]. Obecnie najbardziej aktualnym projektem PROW 2014 – 2020 jest wersja z 7 kwietnia 2014 r. przyjęta przez Radę Ministrów RP w dniu 15 kwietnia i skierowana do Komisji Europejskiej. Trzeba przyznać, że projekt PROW 2014 – 2020 z 7 kwietnia 2014 bardzo różni się od poprzednich. W wielu działaniach złagodzono warunki kwalifikowalności, zmieniono alokację środków, wprowadzono nowe poddziałania. Jest to wynik konsultacji z różnymi organizacjami pozarządowymi w tym z samorządem rolniczym i lokalnym. Przedstawicieli Izb Rolniczych na pewno cieszy fakt, że dla młodych rolników w dalszym ciągu będzie istniała możliwość uzupełnienia w ciągu 3 lat wymaganego wykształcenia rolniczego, czy obniżenie wielkości ekonomicznej gospodarstwa z 20 do 10 tys. zł. Powody do zadowolenia powinni mieć samorządowcy. W ramach działania Podstawowe usługi i odnowa miejscowości na obszarach wiejskich, wprowadzono możliwość wsparcia budowy i modernizacji dróg lokalnych oraz projektów dotyczących zaopatrzenia w wodę lub odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych. Wszystko wskazuje na to, że projekty infrastrukturalne małej skali w ramach PROW 2014 – 2020, będą mogły być wspierane poprzez składanie wniosków do instytucji wdrażającej to poddziałanie, jak również poprzez Lokalne Grupy Działania, pod warunkiem, że będą zgodne z Lokalną Strategią Rozwoju, dlatego trochę więcej o „działaniach samorządowych”.

Co w nowym PROW –ie dla samorządów lokalnych?

Wydaje się, że najważniejsze dla wójtów, burmistrzów są  środki na  budowę lub modernizację dróg lokalnych, możliwość wsparcia projektów z zakresu gospodarki wodno – ściekowej, ochrony zabytków i budownictwa tradycyjnego, czy inwestycje w obiekty kultury; inwestycje w targowiska, lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów i usług.

Generalnie infrastruktura małej skali – infrastruktura techniczna  i społeczno-kulturalna, której funkcjonowanie warunkuje świadczenie podstawowych usług dla mieszkańców.

W ramach PROW 2014 – 2020 wsparcie projektów infrastrukturalnych małej skali, dzięki wniesionym poprawkom do wersji z 7 kwietnia 2014, będzie możliwe.

Kilka szczegółów: Budowa lub modernizacja dróg lokalnych

Wsparcie dostępne dla gmin, powiatów lub ich związków. Sfinansowane mogą być koszty budowy, przebudowy lub modernizacji obiektów budowlanych, koszty zakupu sprzętu, materiałów i usług, służących realizacji inwestycji oraz koszty ogólne, bezpośrednio związane z przygotowaniem i realizacją projektu. Inwestycja ta musi być zlokalizowana w miejscowości należącej do gminy wiejskiej, lub miejsko-wiejskiej z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców. Realizacja inwestycji doprowadzi do połączenia miejscowości z istniejącą siecią drogową. Pomoc będzie przyznawana w drodze konkursu. Przewiduje się preferencje w przyznawaniu pomocy, w zakresie budowy lub modernizacji dróg lokalnych, dla operacji powiązanych z inwestycjami dotyczącymi tworzenia pasywnej infrastruktury szerokopasmowej lub w powiązaniu z realizacją operacji infrastrukturalnych z wykorzystaniem tzw. kanałów technologicznych. Przewiduje się preferencje w przyznawaniu pomocy, w zakresie budowy dróg lokalnych, dla operacji których realizacja zapewni dostęp do sieci drogowej większej liczbie mieszkańców oraz poprawi dostęp do miejscowości, w której zlokalizowane są ważne, z punktu widzenia społeczności lokalnej, obiekty i instytucje.

Kryteria oceny operacji będą preferować gminy o niskim poziomie podatkowym w przeliczeniu na jednego mieszkańca oraz wysokim wskaźniku bezrobocia. Maksymalna wysokość pomocy ze środków EFRROW nie może przekroczyć 3 000 000 zł na beneficjenta w okresie realizacji Programu.

Poziom pomocy finansowej z EFRROW wynosi maksymalnie 63,63% kosztów kwalifikowalnych projektu. Wymagany krajowy wkład środków publicznych, w wysokości co najmniej 36,37% kosztów kwalifikowalnych projektu, pochodzi ze środków własnych beneficjenta.

Zaopatrzenia w wodę lub odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych

Wsparcie będzie dostępne dla gmin, spółek, w których udziały mają wyłącznie JST oraz związki międzygminne. Inwestycja powinna być realizowana na obszarach wiejskich (z wyłączeniem miast powyżej 5 tys. mieszkańców) oraz co ważne w miejscowościach poza aglomeracjami zdefiniowanymi w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Maksymalna wysokość wsparcia 2 mln zł w okresie realizacji Programu.

Poziom pomocy finansowej z EFRROW wynosi maksymalnie 63,63% kosztów kwalifikowalnych projektu. Wymagany krajowy wkład środków publicznych, w wysokości co najmniej 36,37% kosztów kwalifikowalnych projektu, pochodzi ze środków własnych beneficjenta.

Przewiduje się preferencje dla operacji, które dotyczą łącznie gospodarki wodnej i gospodarki ściekowej. W przypadku operacji z zakresu gospodarki ściekowej przewiduje się preferencje dla operacji, które zapewnią odprowadzanie ścieków większej liczbie gospodarstw domowych oraz dla operacji powiązanych z inwestycjami dotyczącymi tworzenia pasywnej infrastruktury szerokopasmowej.

Inwestycje w targowiska lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów i usług

Wsparcie:

do 1 mln zł na beneficjenta w okresie realizacji Programu.

Beneficjent: gmina, powiat lub ich związki.

Operacja realizowana w miejscowości do

200 tys. mieszkańców, ma charakter nie komercyjny. Wspierane mogą być koszty budowy, przebudowy lub modernizacji obiektów budowlanych, koszty zakupu sprzętu, materiałów i usług, koszty ogólne związane z inwestycją. Przewiduje się preferencje dla targowisk, w których udział powierzchni handlowej przeznaczonej dla rolników w stosunku do całkowitej powierzchni targowiska jest większy. Możliwe będzie także wsparcie na rzecz:

ochrony obiektów zabytkowych i budownictwa tradycyjnego

Wsparcie w ramach tego typu operacji obejmuje:

odnawianie lub poprawa stanu zabytkowych obiektów budowlanych, służących zachowaniu dziedzictwa kulturowego, zakup obiektów charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym regionie z przeznaczeniem na cele publiczne. Wsparcie dotyczy obiektu wpisanego do rejestru lub ewidencji zabytków. Przewiduje się preferencje dla operacji na obszarze o potencjale turystycznym. Wysokość wsparcia do 500 000 zł na miejscowość w okresie realizacji Programu, łącznie na inwestycje realizowane w ramach poddziałania 2a) i 3a).

( tj. ochrony obiektów zabytkowych i budownictwa tradycyjnego oraz inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne oraz kształtowanie przestrzeni publicznej)

Inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne oraz kształtowanie przestrzeni publicznej

Beneficjentami mogą tu być gmina; instytucja kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego w przypadku budowy, przebudowy, modernizacji lub wyposażenia

w obiekty pełniące funkcje kulturalne oraz gmina w przypadku kształtowanie przestrzeni publicznej

Wsparcie: do 500 000 zł na miejscowość w okresie realizacji Programu, łącznie na inwestycje realizowane w ramach poddziałania 2a) i 3a).

Scalenia

W ramach PROW 2014 – 2020 wspierane będą scalenia. Beneficjentami będą starostowie. Wspierane będzie

opracowanie projektu scaleniowego: 800 euro/ha (dolnośląskie, lubuskie, podkarpackie, małopolskie, śląskie, świętokrzyskie do 650 euro/ha pozostałe woj. oraz

zagospodarowanie po scaleniowe: do 2 tys./ha dolnośląskie, lubuskie, podkarpackie, małopolskie, śląskie, świętokrzyskie do 1,9 tys. euro/ha pozostałe.

Operacje samorządowe w Lokalnych Strategiach Rozwoju

Warto przypomnieć, że w przypadku niektórych rodzajów operacji wdrażanych  w ramach lokalnej strategii rozwoju jedynymi beneficjentami będą jednostki samorządu terytorialnego np. w przypadku operacji dotyczących infrastruktury technicznej, w tym z zakresu gospodarki wodnej, ściekowej oraz budowy lub modernizacji dróg lokalnych, przy czym operacja w zakresie infrastruktury kanalizacyjnej będzie mogła być realizowana w miejscowościach zlokalizowanych poza aglomeracjami zdefiniowanymi w

Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych, zaś operacja w zakresie infrastruktury drogowej uzyska preferencje wtedy gdy będzie umożliwiać dostęp do obiektów istotnych z punktu widzenia społeczności lokalnej.

Maksymalna kwota pomocy dla danego rodzaju operacji będzie ustalona przez LGD. W przypadku operacji w zakresie infrastruktury technicznej limit pomocy wynosi 2 mln zł na beneficjenta w okresie realizacji Programu.

W przypadku operacji w zakresie innym niż infrastruktura techniczna, realizowanych przez jednostki sektora finansów publicznych limit pomocy wynosi 500 000 zł na miejscowość. Pomoc udzielona jednostkom sektora finansów publicznych w ramach danej LSR nie może przekroczyć 50% możliwej do udzielenia pomocy w ramach poddziałania Realizacja operacji w ramach LSR, na tą LSR.

Premiowane przez LGD powinny być operacje innowacyjne, sprzyjające ochronie środowiska, ukierunkowane na zaspokojenie potrzeb grup defaworyzowanych, określonych w LSR. W przypadku operacji w zakresie infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej, kulturalnej lub technicznej, LGD przewidzi w kryteriach wyboru preferencje dla operacji realizowanych w miejscowościach zamieszkałych przez mniej niż 5 tys. mieszkańców.

Dziś, kiedy Lokalne Grupy Działania rozpoczynają proces tworzenia Lokalnych Strategii Rozwoju, a samorządy lokalne planują inwestycje na nową perspektywę, warto pamiętać, że wsparcie w ramach LSR będzie możliwe, jeśli operacje będą przyczyniać się do realizacji celów LSR.

Na koniec jeszcze jedna uwaga, wszystko na to wskazuje, że opisywane wyżej operacje, będą dostępne dla samorządów lokalnych „dwukrotnie: raz w ramach działania Podstawowe usługi i odnowa miejscowości na obszarach wiejskich i drugi raz w ramach Lokalnej Strategii Rozwoju”.

Jadwiga Nowakowska

CDR O/Kraków

[1] Opracowane na podstawie Projektu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020, wersja z 7 kwietnia 2014 r.