LEADERATORIUM

W ramach współpracy z partnerami zagranicznymi Centrum Doradztwa Rolniczego z uwagi na wieloletnią i ścisłą współpracę w zakresie wdrażania programu LEADER ze Stowarzyszeniem LGD „Nad Białą Przemszą” oraz szerokich kontaktów z zagranicznymi partnerami, współrealizowało projekt Stowarzyszenia LGD „Nad Białą Przemszą” pn. „Europejska Grupa Działania” z Programu Erasmus+ w ramach sektora Edukacja dorosłych Akcja 1 Mobilność edukacyjna – Mobilność osób uczących się i pracowników, typ akcji: Mobilność kadry edukacji dorosłych.

W ramach projektu nawiązano współpracę z partnerami zagranicznymi oraz zorganizowano trzy wyjazdy zagraniczne w celu realizacji mobilności kadry edukacji dorosłych: job shadowing/obserwacja pracy w organizacji zajmującej się edukacją dorosłych w programie Erasmus+ do:

• Lokalnej Grupy Działania Päijänne-Leader w Finlandii,
  Uniwersytetu Wiedzy Stosowanej, Wydział Badań i Rozwoju Zagospodarowania Przestrzennego Hanzehogeschool Groningen w Holandii,
  Stowarzyszenia Rozwoju Turystyki Wiejskiej MTU Eest Maaturism z Estonii.

Celem projektu była poprawa jakości i innowacyjności usług poprzez zastosowanie praktyk europejskich oraz wzrost kompetencji osób uczestniczących w projekcie z zakresu edukacji nieformalnej osób dorosłych – mieszkańców obszarów miejsko-wiejskich.

W ramach mobilności u 4 pracowników CDR nastąpił wzrost kluczowych kompetencji – wiedzy, umiejętności, doświadczenia i nabycie postaw z zakresu narzędzi i metod edukacji osób dorosłych, ze szczególnym uwzględnieniem edukacji seniorów i osób zagrożonych wykluczeniem. Ponadto uczestnicy otrzymali Certyfikat Europass – Mobilność (zaświadczenie o odbytej edukacji i zdobytych umiejętności oraz wiedzy) oraz nastąpił wzrost kompetencji językowych i mobilności uczestników projektu.

Źródło: http://www.maaturism.ee/

Pracownik Centrum Doradztwa Rolniczego w Krakowie oraz doktorant Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, w okresie listopada 2015 roku, odbyli staż naukowy w Stowarzyszeniu Rozwoju Turystyki Wiejskiej MTU Eest Maaturism w Estonii.Powyższe stowarzyszenie "MTU Eest Maaturism" zostało powołane do życia dnia 19 stycznia 2000 roku, jako organizacja non-profit ''Non-Profit Organisation Estonian Rural Tourism''.

Podczas wyjazdu studyjnego uczestnicy stażu mieli możliwość poznania stosowanych na obszarach wiejskich Estonii metod aktywizacji społeczności wiejskiej. Poprzez aktywizację społeczności wiejskiej należy rozumieć aktywizację obszarów wiejskich. Wyrazem działań służących aktywizacji obszarów wiejskich są programy pomocowe Unii Europejskiej, a także działania organizacji pozarządowych. Osiągnięcie powyższych celów dla obszarów wiejskich w kraju ogółem poprzez wprowadzenie ogólnych paktów oraz strategii rozwoju przez rząd byłoby nieosiągalne. Rozwój obszarów wiejskich jest możliwy jedynie poprzez wprowadzanie rozwiązań w skali regionów. Poprzez taką formę rozwoju każdy region ma możliwość dostosowania niezbędnych rozwiązań do panującej sytuacji ekonomicznej, społecznej oraz demograficznej np. w gminie, powiecie.

W dzisiejszych czasach do podstawowych zasobów produkcji warunkujących rozwój (uzyskiwanie dochodów przez osobę prywatną , instytucję itp.) jest wiedza. Jest ona określana jako podstawowy zasób produkcji, który daje wymierne efekty np. w postaci materialnej czyli pieniądzu. W cywilizacji opartej na takich zasadach główną rolę odgrywa uczenie się.

W celu sporządzenia trafnej strategii rozwoju w skali regionu niezbędne jest zastosowanie poniższych metod:

1. Myślenie systemowe - definiowane jako droga do widzenia organizacji w szerszej perspektywie. Uwzględnia mnogość powiązań oraz oddziaływań. Nie zawsze to, co bliskie, oczywiste, jest główną przyczyną problemu.
2. Mistrzostwo osobiste - jako dyscyplina ciągłego wyjaśniania oraz pogłębiania osobistej wizji przyszłości, koncentrowania energii, kształtowania cierpliwości oraz obiektywnego obserwowania rzeczywistości. Rozumiane jako dążenie do rozwijania swoich zdolności (zdobywania oraz odkrywania).
3. Modele mentalne- są to interpretacje rzeczywistości tworzone dla jej zrozumienia.
4. Wspólna wizja - obraz przyszłego, wyobrażonego stanu umysłu, który skłania do działania, zmiany, poprawy obecnego stanu.
5. Zespołowe uczenie się - szczególnie ważne ze względu na funkcjonowanie nowoczesnych organizacji w których to zespoły są podstawowymi komórkami uczącymi się.

Prawidłowo sporządzona strategia rozwoju w skali regionu przy zastosowaniu powyższych metod, uwzględniająca potrzeby wszystkich mieszkańców ma szansę przyczynić się do pozytywnego przełożenia w postaci rozwoju regionu który jej dotyczy, a tym samym aktywizacji społeczności wiejskiej. 

Do przykładów można zaliczyć:

• Uwzględnienie w lokalnej strategii rozwoju konieczności stworzenia np. domu kultury, daję w przyszłości możliwość spotkać mieszkańców wsi w celu opracowywania dalszych planów rozwoju, zarówno dla regionu, jak i grup mieszkańców.
• Wymiany zagraniczne w celu nawiązania kontaktów, inspiracji, poznania nowych metod pracy, aktywizacji społeczności itp.
• Organizacja np. festynów w celu promocji.
• Staże.
• Kursy szkoleniowe zwiększające możliwości.
• Aktywniejsze pozyskiwane funduszy zewnętrznych dla rozwoju regionu oraz jego mieszkańców.
• mniejszenie ograniczeń administracyjnych dla prawidłowego funkcjonowania oraz rozwoju przedsiębiorczości.

Efektami prawidłowej realizacji powyższych strategii jest rozwój obszarów wiejskich w których zastosowano opisane działania, a przez to aktywizacja społeczności wiejskiej. Stworzenie planów, wytycznych w celu aktywizacji społeczności wiejskiej bez powiązania z rozwojem obszarów wiejskich danego regionu byłoby trudne do osiągnięcia. Powyższe pojęcia należy rozumień kompleksowo. Każda jednostka regionalna posiada specyficzne ograniczenia warunkujące jej rozwój, których zniwelowanie może być możliwe jedynie poprzez wprowadzenie lokalnej strategii rozwoju, dostosowanej do warunków danego regionu.

Porównując poznane metody aktywizacji społeczności wiejskiej Estonii podczas odbytego stażu, uczestniczy wymiany nie dostrzegli istotnych różnic w ich stosowaniu, ilości. Aktywizacja społeczności wiejskiej Estonii dokonuje się również dzięki prawidłowo sformułowanej oraz wdrożonej w życie lokalnej strategii rozwoju, oraz organizacjom pozarządowym. Do organizacji pozarządowej aktywnie działającej na rzecz aktywizacji obszarów wiejskich Estonii należy zaliczyć organizację non-profit "MTU Eest Maaturism".

Literatura

• Drucker P.: Społeczeństwo pokapitalistyczne. PWN, Warszawa 1999
• Hall D. E.: How municipalities learn. A report prepared for USAID Poland, Warszawa 1998
• Kaleta A.: Aktywizacja społeczności lokalnych, Ossolineum, Wrocław 1998.
• Senge P.M.: Piąta dyscyplina. ABC, Warszawa 2000
• Wierzbicki Z.T. Aktywizacja i rozwój społeczności lokalnych, [w:] Wierzbicki Z. T. [red.] Aktywizacja i rozwój społeczności lokalnych, Ossolineum, Wrocław 1972.
• Idziak W.: Aktywizacja społeczności wiejskich, jako proces uczenia się, (http://www.wioskitematyczne.org.pl/artykuly/Aktywizacja_spolecznosci_wiejskich_jako_proces_uczenia_sie.pdf)

Piotr Rachwał (UR Kraków)

Waldemar Gorajczyk (CDR oddział w Krakowie)